enkel

De nummer 2 bewegingsklacht, met ongeveer 15% van alle sportongevallen per jaar, zijn enkelblessures. Het aantal blessures in Nederland neemt daarnaast ook elk jaar toe sinds 2009. Meest voorkomende enkelblessures zijn: verzwikkingen, verstuikingen, kneuzingen, ontstekingen (meestal ter hoogte van de achillespees) en breuken.

De enkel bestaat uit meerdere botdelen, welke terug te leiden zijn naar 2 specifieke gewrichten: 
 

  • Het bovenste spronggewricht, dat zorgt voor beweging van de voet naar beneden (plantairflexie) en naar boven (dorsaalflexie) 
  • Het onderste spronggewricht, dat zorgt voor naar binnen kantelen (supinatie) en naar buiten kantelen (pronatie).

De gewrichten worden gevormd door de tibia (scheenbeen), de fibula (kuitbeen) en de voetbeentjes. Het is omgeven door een fibreus kapsel, gewrichtsbanden (ligamenten) en pezen.

De verstuikte of verzwikte enkel

Dit is een onverwachtse extreme (meestal) supinatie of pronatie van het onderste spronggewricht wat kan leiden tot een inscheuring, of een afscheuring van de gewrichtsbanden. In 50% van de gevallen gebeurt dit tijdens een sportactiviteit. In bijna alle gevallen gebeurt dit door een onverwachtse beweging, bijvoorbeeld bij het landen na een sprong of het afstappen van een fiets. Soms hoor je een krakend geluid, dat gepaard gaat met een acute pijn en er vormt zich vrij snel een zwelling ter hoogte van de malleolus (enkelknobbel). De verstuiking van de enkel kan als onschuldig worden geklasseerd, maar kan ook ernstig zijn als de banden zijn afgescheurd en/of wanneer er ook sprake is van een breuk. De behandeling bestaat veelal uit rust in verhoogde positie, koude therapie met een coldpack (in eerste acute fase), het aanleggen van een drukverband, pijnstillers en het gebruik van krukken om zich te verplaatsen. Voor de revalidatie en het hervatten van de activiteiten wordt fysiotherapie veelal in combinatie met het dragen van een enkelbrace toegepast. Bij ernstige gevallen kan er gekozen worden voor een operatie.

Klachten aan de achillespees

Tendinitis, oftewel onsteking van de achillespees uit zich in pijn bij de hiel aan de achterzijde en wordt veroorzaakt door een repeterende beweging of een overbelasting. Sporters tussen 40 en 75 jaar vormen 70% van de gevallen. De behandeling bestaat uit rust, het toepassen van koude therapie, maar ook het dragen van een enkelbrace al dan niet in combinatie met hielkussens. Achillodynie is een verkorte achillesspier en kan worden behandeld met fysiotherapie in combinatie met een nachtspalk. 

Artrose van de enkel

Artrose is een beschadiging in het kraakbeenweefsel, die veelal onomkeerbaar is. De pijn wordt bij belasting veroorzaakt door bot op bot contact. De pijn is veelal voelbaar bij belasting, bijvoorbeeld tijdens lopen en staan, maar ook in de periode na een activiteit. Daarnaast is ochtendstijfheid een herkenbare klacht. De symptomen van artose zijn te behandelen met een enkelbrace, ontstekingsremmers, pijnstillers en advies over levensstijl. In ernstige gevallen kan een operatie worden geadviseerd.

Informatiebronnen
Enkelblessures – ongevalscijfers Veiligheid.nl (2013)
SFMU, 2004 / Waterman, 2010 / Yeung, 1994 / Tik Pui Fong, 2007