Kniebraces: Bewezen effectief bij knieartrose

In 2018 waren er ongeveer 700.000 mensen met knieartrose (gonartrose) in Nederland.1 Naar verwachting zal dit aantal stijgen naar bijna één miljoen in 2040 vanwege de vergrijzing en het toenemend aantal mensen met overgewicht.2,3 In de meeste gevallen wordt een stepped care behandelplan toegepast, waarbij complexere, veelal operatieve, interventies later in de behandeling worden overwogen. 2,4,5 Volgens de OARSI en NICE richtlijnen bestaat de conservatieve behandeling uit een combinatie van educatie voor zelfmanagement, oefentherapie (aerobe en kracht), gewichtsmanagement, kniebraces en pijnmedicatie.6,7 In deze whitepaper wordt ingegaan op het wetenschappelijk bewezen effect van verschillende typen kniebraces bij knieartrose.

Functiebeperking door knieartrose

Artrose (osteoartritis) is één van meest voorkomende chronische ziektes die leidt tot invaliditeit onder ouderen (60+).2,6,8,9 Knieartrose kan leiden tot functiebeperking doordat het pijn, stijfheid, verminderde spierkracht, standsverandering en verminderde stabiliteit in de knie kan veroorzaken.8 Daarnaast verslechtert de neuromusculaire controle, doordat de receptoren zich in de beschadigde weefsels bevinden.10 Neuro-musculaire controle is het proces van sensorische input (proprioceptoren), centrale verwerking en motorische output, en het zorgt voor de coördinatie van de spieracties.

Compressiebrace

Een compressiebrace is een brace die gerichte druk geeft op de knie door middel van het speciaal geweven elastisch materiaal. Meestal heeft dit type brace een anatomisch design, een silicone patella-ring en/ of soepele laterale baleinen. Vanwege de relatief lage kosten en bewezen effectiviteit wordt in eerste instantie een compressiebrace overwogen bij patiënten met knieartrose.11,12 Uit de literatuur blijkt dat een compressiebrace proprioceptie en stabiliteit in de knie verbetert en pijn vermindert.12–14 Hierdoor neemt functiebeperking af en het activiteitenniveau toe.12,14 De verbetering van proprioceptie komt doordat een compressiebrace voor extra sensorische input naar de hersenen zorgt, waardoor een betere perceptie kan worden gemaakt van de beweging en de neuromusculaire controle verbetert. Dit resulteert in een ander looppatroon. Onderzoek toont namelijk aan dat het dragen van een compressiebrace resulteert in meer kniestabiliteit, een grotere knieflexiehoek bij haklanding en een correctie van een dynamische valgus of varus in de knie. 13,15 Doordat het looppatroon tijdens het lopen verandert neemt de pijn af. Daarnaast is ook aangetoond dat een compressiebrace pijn reduceert, omdat compressie de transmissie van de nociceptieve prikkels onderdrukt.16

(Semi-)rigide kniebrace

Als de respons op een compressiebrace niet voldoende is, wordt een (semi-)rigide brace geadviseerd.11 Deze kniebraces worden onderverdeeld in stabiliserende braces voor bicompartimentele artrose, stand corrigerende braces voor unicompartimentele artrose en patella corrigerende braces voor patellafemorale artrose. Al deze braces zijn individueel instelbaar of worden volledig op maat gemaakt door een orthopedisch instrumentmaker. Bicompartimentele knieartrose Indien de artrose beide compartimenten van de knie aantast al dan niet in combinatie met een instabiel gevoel, wordt een (semi-)rigide stabiliserende kniebrace in neutrale stand geadviseerd.11 Onderzoek toont aan dat dit type brace pijn en functiebeperking vermindert.17,18 Dit komt door de stabiliserende functie waardoor de neuromusculaire controle verbetert. Veel patiënten compenseren de knie instabiliteit door meer spieractivatie (co-contractie) rondom het kniegewricht. Dit geeft een stabiel gevoel maar heeft ook een progressief effect op knieartrose vanwege de verhoogde druk op het kniegewricht.17 Uit onderzoek blijkt dat het dragen van een stabiliserende rigide kniebrace ervoor zorgt dat de co-contractie afneemt en pijn reduceert.18 Unicompartimentele knieartrose Indien de artrose dominant unilateraal tot uiting komt, wordt een stand corrigerende kniebrace geadviseerd.11 Conservatieve therapie in combinatie met een stand corrigerende kniebrace is kosteneffectiever dan een operatie (knie vervanging).5,19 Met een stand corrigerende kniebrace kan een operatie worden uitgesteld of blijkt een operatie zelfs niet nodig.5,19 Dit type brace heeft dezelfde werking als een (semi-)rigide stabiliserende brace, maar heeft ook een stand corrigerende functie.18 De literatuur bevestigt dat een stand corrigerende kniebrace de belasting op het mediale compartiment en pijn vermindert bij patiënten met mediale knieartrose. 2,5,18,20 Onderzoek met de Rebel Reliever kniebrace laat zien dat de mediale kniebelasting en pijn minder zijn (36% en 50% resp.) in de bracegroep in vergelijking met de controlegroep (conservatieve behandeling zonder brace).21 Ander onderzoek toont aan dat de ruimere mediale gewrichtsspleet tijdens het lopen volledig het effect is van de brace.22 Een bezwaar bij stand corrigerende braces is de therapietrouwheid.2,5 Dit komt vooral door slechte fitting/draagcomfort en esthetisch aspect.2,5 Om therapietrouwheid te vergroten wordt aanbevolen om in de eerste maanden regelmatig een zorgprofessional te raadplegen, zodat eventuele problemen met de brace verholpen kunnen worden.5 Patellafemorale artrose (PFA) Artrose achter de knieschijf is meestal een combinatie van degeneratie van kraakbeen en lateralisatie van de patella.23 Het foutief sporen leidt tot pijn en functiebeperking.24 Onderzoek, door middel van MRI, laat zien dat een stand corrigerende patellabrace de positie van de patella en het contact tussen de patella en femur-groeve verandert. 25 Hierdoor vermindert pijn en functiebeperking.25

 

Samenvatting

Kniebraces kunnen functiebeperking verminderen bij mensen met knieartrose. De OARSI en NICE richtlijnen benoemen kniebraces als onderdeel van de conservatieve behandeling. Er zijn compressiebraces en braces met rigide structuren voor de knie. (Semi-)rigide braces voor knieartrose worden onderverdeeld in stabiliserende kniebraces voor bicompartimentele artrose, stand corrigerende braces voor unicompartimentele artrose en patellacorrigerende braces voor patellafemorale artrose. Een compressiebrace verbetert de neuromus-culaire controle (proprioceptie), vermindert pijn en verbetert kniestabiliteit. Dit resulteert in een beter looppatroon. Als een compressiebrace niet voldoende is, wordt een (semi-)rigide corrigerende brace aanbevolen. Een stabiliserende kniebrace in neutrale stand verhoogt de kniestabiliteit waardoor de belasting op en spieractivatie rondom de knie afneemt. Hierdoor kan het de progressie van knieartrose vertragen en functiebeperking verminderen. Een stand corrigerende kniebrace heeft dezelfde functie, maar kan ook de belasting op het aangedane compartiment van de knie verlagen, waardoor pijn vermindert. Een corrigerende patellabrace vermindert pijn bij mensen met patellafemorale artrose. Een patellabrace heeft een positief effect op de positie van de patella en het contact tussen de patella en femurgroeve.

Bronnen
  1. Rijksoverheid. CBS-Volksgezondheidenzorg Artrose Cijfers 2018. (2020).
  2. Gohal, C. et al. Effectiveness of Valgus Offloading Knee Braces in the Treatment of Medial Compartment Knee Osteoarthritis: A Systematic Review. Sports Health 10, 500– 514 (2018).
  3. Fysioforum. In 2018 bijna 1,5 miljoen mensen met artrose. FysioForum.nl (2019).
  4. Robbins, S. R. et al. Stepped care approach for medial tibiofemoral osteoarthritis (STrEAMline): protocol for a randomised controlled trial. BMJ Open 7, e018495 (2017).
  5. Mistry, D. A., Chandratreya, A. & Lee, P. Y. F. An Update on Unloading Knee Braces in the Treatment of Unicompartmental Knee Osteoarthritis from the Last 10 Years: A Literature Review. Surg. J. 4, e110–e118 (2018).
  6. McAlindon, T. E. et al. OARSI guidelines for the non-surgical management of knee osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage 22, 363–388 (2014).
  7. National Clinical Guideline Centre (UK). Osteoarthritis: Care and Management in Adults. (National Institute for Health and Care Excellence (UK), 2014).
  8. Fitzgerald, G. K., Piva, S. R. & Irrgang, J. J. Reports of joint instability in knee osteoarthritis: Its prevalence and relationship to physical function. Arthritis Care Res. 51, 941–946 (2004).
  9. Neogi, T. The Epidemiology and Impact of Pain in Osteoarthritis. Osteoarthr. Cartil. OARS Osteoarthr. Res. Soc. 21, 1145–1153 (2013).
  10. Jeong, H. S. et al. Proprioceptive Training and Outcomes of Patients With Knee Osteoarthritis: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. J. Athl. Train. 54, 418–428 (2019).
  11. Coudeyre, E. et al. A decision-making tool to prescribe knee orthoses in daily practice for patients with osteoarthritis. Ann. Phys. Rehabil. Med. 61, 92–98 (2018).
  12. Cudejko, T. et al. Decreased Pain and Improved Dynamic Knee Instability Mediate the Beneficial Effect of Wearing a Soft Knee Brace on Activity Limitations in Patients With Knee Osteoarthritis. Arthritis Care Res. 71, 1036–1043 (2019).
  13. Cudejko, T. et al. The immediate effect of a soft knee brace on dynamic knee instability in persons with knee osteoarthritis. Rheumatol. Oxf. Engl. 57, 1735–1742 (2018).
  14. Ghai, S., Driller, M. & Ghai, I. Effects of joint stabilizers on proprioception and stability: A systematic review and meta-analysis. Phys. Ther. Sport Off. J. Assoc. Chart. Physiother. Sports Med. 25, 65–75 (2017).
  15. Mohd Sharif, N. A., Goh, S.-L., Usman, J. & Wan Safwani, W. K. Z. Biomechanical and functional efficacy of knee sleeves: A literature review. Phys. Ther. Sport 28, 44–52 (2017).
  16. Melzack, R. & Wall, P. D. Pain mechanisms: A new theory: A gate control system modulates sensory input from the skin before it evokes pain perception and response. Pain Forum 5, 3–11 (1996).
  17. Hodges, P. W. et al. Increased duration of co-contraction of medial knee muscles is associated with greater progression of knee osteoarthritis. Man. Ther. 21, 151–158 (2016).
  18. Petersen, W. et al. Biomechanical effect of unloader braces for medial osteoarthritis of the knee: a systematic review (CRD 42015026136). Arch. Orthop. Trauma Surg. 136, 649–656 (2016).
  19. Lee, P. Y., Winfield, T. G., Harris, S. R., Storey, E. & Chandratreya, A. Unloading knee brace is a cost-effective method to bridge and delay surgery in unicompartmental knee arthritis. BMJ Open Sport Exerc. Med. 2, (2017).
  20. Parween, R., Shriram, D., Mohan, R. E., Lee, Y. H. D. & Subburaj, K. Methods for evaluating effects of unloader knee braces on joint health: a review. Biomed. Eng. Lett. 9, 153– 168 (2019).
  21. Thoumie, P. et al. Effect of unloading brace treatment on pain and function in patients with symptomatic knee osteoarthritis: the ROTOR randomized clinical trial. Sci. Rep. 8, 1–9 (2018).
  22. Nagai, K., Yang, S., Fu, F. H. & Anderst, W. Unloader knee brace increases medial compartment joint space during gait in knee osteoarthritis patients. Knee Surg. Sports Traumatol. Arthrosc. Off. J. ESSKA 27, 2354–2360 (2019).
  23. Kiel, J. & Kaiser, K. Patellofemoral Arthritis. in StatPearls (StatPearls Publishing, 2020).
  24. Callaghan, M. J. et al. A randomised trial of a brace for patellofemoral osteoarthritis targeting knee pain and bone marrow lesions. Ann. Rheum. Dis. 74, 1164–1170 (2015).
  25. Callaghan, M. J. et al. A knee brace alters patella position in patellofemoral osteoarthritis: a study using weight bearing magnetic resonance imaging. Osteoarthritis Cartilage 24, 2055–2060 (2016).