Osteoartritis van de knie: de rol van de fysiotherapeut
De effectieve behandeling van osteoartritis van de knie (of gonartrose) vereist een multidisciplinaire aanpak. Onder de verschillende zorgprofessionals die betrokken zijn, kan de fysiotherapeut een bijzonder belangrijke rol spelen. Maar wanneer is hun inbreng nodig? En wat is precies hun rol?
Door de jaren heen is fysiotherapie een cruciale rol gaan spelen bij de behandeling van osteoartritis van de knie, ongeacht het stadium. Bij jonge mensen kan het helpen de aandoening beter te detecteren. In verder gevorderde stadia kan het ook chirurgie beperken, uitstellen of erop voorbereiden(1) .
"Passieve" mobilisatie van de knie (wanneer alleen de behandelaar actief is en de patiënt het gewoon laat gebeuren) in buig- en strekposities helpt een goede gewrichtsgezondheid te behouden(1). Concreet manipuleert de therapeut het been van de patiënt, waarbij hij het afwisselend buigt en strekt. Dit verlicht ook de druk op het gewricht en kan zelfs de voeding van het kraakbeen verbeteren(2)!
De fysiotherapeut kan ook helpen met "actieve" houdingen (waarbij de patiënt de beweging genereert) in strek- of buigposities. Deze helpen het verlies van mobiliteit als gevolg van de aandoening tegen te gaan en verbeteren het bewegingsbereik van het gewricht(1).
Het rekken van bepaalde spiergroepen (zoals de hamstrings of quadriceps) kan het bewegingsbereik van de knie verbeteren als strekken of buigen beperkt is(1). Net als houdingen kunnen deze rekoefeningen passief worden uitgevoerd met de hulp van de fysiotherapeut, of de patiënt kan ze alleen thuis doen als onderdeel van een zelfhulpprogramma. Het gebruik van verschillende posities kan de voordelen vergroten.
Osteoartritis van de knie kan bijdragen aan verzwakking van de spieren die de knie stabiliseren (quadriceps, hamstrings). Daarom zijn spierversterkende oefeningen noodzakelijk. Wat betreft soorten versterkende oefeningen zijn er twee, tegengestelde hoofdrichtingen(1) :
- In Engelssprekende landen worden dynamische (bewegende) versterkende oefeningen gebruikt tegen weinig of geen weerstand, soms gecombineerd met duurtraining;
- In Frankrijk worden isometrische versterkende oefeningen (zonder beweging tijdens de contractie) tegen weerstand geprefereerd.
Ondanks hun verschillen zijn deze twee trends het eens over het belang van een geleidelijke opbouw van de vereiste inspanning, om pijnlijke verschijnselen te voorkomen(1).
Een cycle ergometer (hometrainer) wordt ook aanbevolen voor het behouden van een goede kniegewrichtgezondheid(1). Bovendien kunnen verschillende delen van het lichaam (enkel, knie of heup) worden gemobiliseerd door het zadel te verlagen of te verhogen.
Massages door fysiotherapeuten spelen een belangrijke rol bij de behandeling van osteoartritis van de knie. Deze massages hebben verschillende doelen(1) :
- Ze helpen de spieren te rekken (diepe knedende technieken)
- Ze bevorderen de veneuze en lymfatische terugkeer (zachte en oppervlakkige massagetechnieken)
- Ze verlichten pijn in de knie (pijnstillend)
"Fysische agentia" (geluid, trillingen, elektriciteit, stralen, druk, enz.) kunnen ook door fysiotherapeuten worden gebruikt om osteoartritis van de knie te behandelen. Van deze agentia lijken alleen TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie) en balneotherapie pijnstillende effecten te hebben(1).
Het gebruik van koude kan het bewegingsbereik van het gewricht verbeteren en de pijn verminderen tijdens ontstekingsopflakkeringen(1). Warmte helpt spieren buiten ontstekingsopflakkeringen te ontspannen en los te maken(1).
Patiënteneducatie is een educatieve benadering die erop gericht is patiënten actieve en autonome spelers in de zorg voor hun aandoening te maken. Patiënten werken samen met hun fysiotherapeut om een geschikt en acceptabel behandelprogramma te ontwikkelen. Bij een aandoening zoals osteoartritis van de knie is patiënteneducatie met betrekking tot levensstijl en voeding van cruciaal belang(1) .
Als u vragen heeft, vraag dan advies aan uw arts.
- Estrade J-L. Kinésithérapie de la gonarthrose fémorotibiale non opérée. EMC - Kinésithérapie – Médecine physique – Réadaptation. 2008;4(3):1-32.
- Sharma G and al, Differential effects of cyclic and static pressure on biochemical and morphological properties of chondrocytes from articular cartilage, clin biomech, 2007, p 248-255.